Akıllı telefonlar bizi nasıl dinliyor?

Hepimizin başına gelmiştir; bir arkadaşımızla konuşurken söylediğimiz şeylerle ilgili reklamlar akıllı telefonumuzda karşımıza reklam olarak çıkıyor. Bazı durumlarda bu tuhaf durumu açıklamak kolay olabiliyor. Örneğin bir tatile gitmeden önce veya bir ayakkabı almadan önce o ürünle ilgili Google’da aramalar yaptığımız için bu reklamlarla karşılaşabiliyoruz. Evlilik öncesi gelinlik arayan birisinin karşısına bebek ürünleriyle ilgili reklamların çıkması gibi durumlarda söz konusu olabiliyor. Bunun nedeni ise Google’ın sizin evlenip çocuk sahibi olma ihtimalinizi filtrelemesi olarak kabul edebiliriz.

Ancak bazı durumlar oldukça ilginç reklamları karşımıza çıkarabiliyor. Örneğin daha önce hiç Sushi yemediniz ve hiç bu konu hakkında arama yapmadınız diyelim. Bir arkadaşınız size önceki hafta gittiği Sushi restoranından bahsetmeye başladı. Bu konuşmanın üzerine karşınıza sushi restoranlarının reklamlarının çıkması biraz tuhaf bir durum oluşturabiliyor.

Bu tür hikayelere günümüzde oldukça sık rastlıyoruz. Bu nedenle internet arama motorları ve sosyal medya devlerinin akıllı telefon mikrofonlarıyla bizi dinlediğini düşünmeye başlıyoruz. Bunu isterseniz kendiniz de test edebilirsiniz. Bu sayede akıllı telefonların bizi nasıl dinlediğini sizlerde deneyimlemiş olacaksınız.

AKILLI TELEFONUNUZ YANINIZDAYKEN DAHA ÖNCE ARAMADIĞINIZ BİR KELİME SÖYLEYİN

Deney için gerekli materyaller internete bağlı bir akıllı telefon ve daha önce arama yapmadığınız bir konu olabilir. Arkadaşınızla veya ailenizden bir bireyle telefonlarınızı masaya bırakın ve daha önce hiç bahsini açmadığınız ve arama yapmadığınız bir konuda konuşmaya başlayın. Örneğin evcil hayvan sahibi olmadığınız varsayalım ve papağan kafesleri hakkında konuşmaya başlayın. Mesela durduk yere ‘bir kuş kafesi almak istiyorum’, ‘papağan yemi fiyatları nasıl acaba?’ gibi cümleler kurun.

Uzun bir süre bu konu hakkında konuştuğumuzda karşımıza bu konular hakkında reklamlar çıktığını gözlemlemeye başlıyoruz. Hatta bir Youtuber canlı yayında bu durumu test etti. Google açıkken canlı yayında köpek oyuncaklarından bahseden Youtuber’ın karşısına kısa bir süre sonra köpek oyuncaklarıyla ilgili reklamlar çıkmaya başladı. Videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz.

PEKİ AKILLI TELEFONLAR BİZİ NASIL DİNLİYOR?

Asıl sorumuza geri dönecek olursak akıllı telefonlarımızın bizi dinlediğini hiçbir şirket kabul etmese de dinlendiğimizi deneyimleyebiliyoruz. Bu konuyla ilgili olarak birkaç farklı görüş ve yöntem mevcut. Bunlardan ilki akıllı asistanlar aracılığıyla aktif dinleme yapılması olarak öne çıkıyor. Siri, Google Asistan, Alexa, Cordana gibi akıllı asistanlar akıllı telefonlarımızda yüklüyse belli anahtar kelimelerle aktif hale gelerek bizi dinlemeye başlıyor. Daha sonrasında konuştuğumuz konuları cımbızla çekerek bu kelimeler hakkında karşımıza reklamlar çıkmasını sağlıyor.

Bir diğer yöntem ise kullandığınız internet ağıyla alakalı diyebiliriz. Örneğin iş yerindeyken bir arkadaşınızla zigon sehpalar hakkında konuştunuz ve arkadaşınız bu konu hakkında internette aramalar yapmaya başladı. Siz arama yapmasanız bile aynı ağı kullandığınız için iş yerinizdeki bilgisayarınızda aynı ağı kullandığınız için mobilya mağazalarının reklamlarını görebilirsiniz.

Teknoloji devleri sürekli olarak bizi dinlemediklerini belirtseler bile bu tür olaylar internette sürekli olarak dile getiriliyor. İnternete bağlı tüm cihazlar aslında reklam göstermek ve bize bir şeyler satabilmek için aramalarımızı, yazışmalarımızı ve konuştuklarımızı bir şekilde filtreliyor.

DİNLENMEMEK MÜMKÜN MÜ?

İnternete bağlı tüm cihazlar bir şekilde büyük arama motorları ve sosyal medya şirketleri tarafından takip ediliyor. Bu konuyla ilgili yakın gelecekte büyük regülasyonların yapılması gerekebilir. iOS 14.5 ile gelen uygulama şeffaflığı takibi özelliğinin bu tarz dinlemelerin önüne geçmesi için ilk adım olabileceğini umut ediyorum. Apple’ın uygulama takibi şeffaflığı özelliği en çok Facebook tarafından eleştirilmişti. En büyük reklam sağlayıcılarından biri olan Facebook kullanıcı bilgilerine erişimin kısıtlanması nedeniyle kişiye hedeflenmiş reklamlar sunmakta zorlanmaya başlayacak. Benzer bir özellik Android tarafında da geliştiriliyor ve muhtemelen Android 12 ile kullanıma sunulacak. Bu regülasyonlar sayesinde kişiselleştirilmiş reklam adı altında aramalarımız, yazışmalarımız ve konuşmalarımız filtrelere takılmayabilir.