Egeli bilim insanı: Metaverse dünyasına hazır mıyız?
Sanal dünyaya yeni bir ivme kazandıran 'Metaverse' bilgi teknolojileri ve dijitalleşme alanında önemli kavramlardan biri olarak son dönemde sıkça kullanılmaya başlandı. Ege Üniversitesi Uluslararası Bilgisayar Enstitüsü Bilgi Teknolojileri Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Müge Sayıt, fiziksel yaşantının birçok alanını dijitalleştiren Metaverse terimine değinerek son dönemdeki gelişmeleri anlattı.
Berfin Baysan – Pelin Yeşil (Ege Ajans)
Metaverse’ün bilgisayarla görü, yapay zekâ, 5G, buluş bilişim gibi multimedya, bilgisayar ağları ve bilimleri alanında geliştirilen son yaklaşım ve protokolleri bir araya getiren bir sanal evreni temsil ettiğini vurgulayan Doç. Dr. Sayıt, “Artırılmış gerçeklik (AR), fiziksel ortam içerisine dijital nesneler eklemeyi içerirken; sanal gerçeklik (VR), kullanıcıların kendilerini çevreleyen sanal bir ortamda fiziksel bir evren içerisinde olduklarını hissetmelerini sağlıyor” dedi.
“Metaverse evrenler üzerinde arsa alım satımı yapmak bile mümkün”
Metaverse’ün, dijital ikiz teknolojisiyle gerçek dünyanın bir aynasını oluşturmasından bahseden Doç. Dr. Sayıt, “Sanal artırılmış gerçeklik teknolojisiyle kullanıcıların kendilerini bu sanal dünya içerisinde hissetmelerinin sağlanması amaçlanıyor. Buna ek olarak, yine son dönemde yıldızı parlamış olan blok zinciri teknolojisinden yararlanan ekonomik bir model kullanılıyor. Kullanım amaçları bilgisayar oyunlarından, iş, eğitim ve dijital sosyal yaşantıya kadar yaygın bir kapsamda genişletilebilir. Örneğin, Metaverse evreninde kendimizi gerçek dünyada gibi hissedebileceğimiz iş toplantılarına katılmak, sanal sınıflarda ders almak ya da dünyanın başka bir noktasında konser veren bir sanatçının konserine katılmak mümkün olacak. Fiziksel dünyaya bağlı bu sentetik dünya fikri birçok büyük firmanın da gündemi olmuş durumda. Bazı firmaların yarattığı Metaverse evrenler üzerinde arsa alım satımı bile yapmak mümkün. Yakın zamanda şirket ismini ‘Meta’ olarak değiştiren Facebook, Google, Apple, Samsung, Alibaba gibi dünyada farklı noktalarda birçok firma, Metaverse ile ilgili araştırmalar yapmak ve bu evrende söz sahibi olmak amacıyla büyük yatırımlar yapmaya başladı” dedi.
“Yapay zekânın iletişim ağlarında büyük rol oynayacağı ön görülüyor”
Dijital bir evren içerisinde yaşama fikrinin yeni olmadığını ifade eden Doç. Dr. Sayıt, “Daha önce bazı kitap ve filmlere de konu olmuş bir konsept. Ancak son dönemde ortaya atılan teknolojik kavramlar insanlığın bu hedefine daha fazla yakınlaşmasına yol açıyor. Burada artırılmış gerçeklik (AR), fiziksel ortam içerisine dijital nesneler eklemeyi içerirken; sanal gerçeklik (VR), kullanıcıların kendilerini çevreleyen sanal bir ortamda fiziksel bir evren içerisinde olduklarını hissetmelerini sağlıyor. Karma gerçeklikte ise fiziksel ve dijital dünya bir araya getirilerek dijital ve gerçek dünyaya ait nesnelerin etkileşimi sağlanıyor. Diğer yandan, 5G ağlarının ultra güvenilir, ultra düşük gecikmeli internet servisleri çok çeşitli IoT cihazlarına yüksek kalitede bir internet altyapısı sunmayı vadediyor. 6G ağlarının ise şimdiden birçok ayrıntısı belli olmuş durumda, ileride yapay zekânın iletişim ağlarında büyük rol oynayacağı ön görülüyor. Tüm bu gelişmeler, insanların sanal bir dünya içerisinde birçok deneyimi yaşayabilmesi için altyapı hazırlıyor” dedi.
“Yatırımların ve teknolojik gelişmelerin hızı baş döndürücü”
Metaverse içerisinde sadece teknolojik alanlar ile ilgili kavramların yer almadığına değinen Doç. Dr. Sayıt, “Disiplinler arası araştırmaların önem kazandığı bir dünyadan söz ediyoruz. Örneğin, sanal gerçeklik gözlükleri ile ilgili yapılan çalışmalarda, bu gözlüklerin donanımlarında bir taraftan daha gerçekçi bir dijital görünüm sunması ve hızlı hesaplamayla insan hareketlerine hızlıca uyum sağlaması hedefleniyor. Diğer yandan, kişilerin saatlerce bu gözlükleri kullandığında boyun, sırt ağrısı gibi sıkıntılarının oluşmaması için ergonomik tasarımları için uzman doktorlar ile çalışılıyor, sadece teknolojik hedefler belirlemiyor donanımları. Metaverse evreniyle ilgili bir başka konu da burada yaşayacağımız sosyal etkileşim. Bu noktada psikoloji ve sosyoloji bilimlerini ilgilendiren birçok kavram var. Bu konuya yapılan yatırımlar ve teknolojik gelişmelerin hızı baş döndürücü, sanal gerçeklik evreninin yakın zamanda radikal bir biçimde değişeceğinin sinyallerini veriyor. Akıllı giyilebilir cihazlar, gelişmiş ağ altyapısı ve güçlü hesaplama cihazları yakın gelecekte daha dijitize, daha interaktif ve daha gerçekçi bir Metaverse evreni deneyimleyeceğimizi gösteriyor. Ancak yine de günlük yaşamda yaygın ölçüde kullanılabilmesi için zamana ihtiyaç olduğu söylenebilir” dedi.