GÜNEYDOĞU TURU: MİDYAT (1)

'HÜKÜMET KADIN'DAN SONRA HÜKÜMET ADAM

Gaziantep'ten başlayan, Urfa, ve Mardin'le devam eden Güneydoğu turumuzun en büyülü bölümüydü aslında.
Midyat...
Dinlerin (İslam, Hristiyanlık, Yezidilik) ve dillerin (Türkçe, Arapça, Kürtçe, Süryanice) buluşma noktasıdır..
Bazı kaynaklara göre, Midyat'ın adı bir çok değişimlerden sonra Farsça, Arapça ve Süryanice karışımından oluşan "ayna" anlamına geliyor.
Ama daha eskilere gidersek; MÖ 9. yüzyıldan gelen Asur tabletlerinde şehrin adı Matiate diye geçer..
Aramice/Süryanice bir isim olan Matiate, "vatanım" demekmiş.
Başka bir rivayete göre de Midyat'ın eski adı olan Matiate'in, Mağaralar Kenti anlamına geldiği söyleniyor.. 



Midyat'ın ilk yaşayanlarının Mıhellemiler/Mahalmiler olduğu da yazılır.
Ama bu konuda kesin bir kayıt yoktur.
Aslında bunlar tarihçilerin işi ve derinlemesine bir inceleme gerektirir..

Eski Midyat'ın ortasında Tur Abdin adlı bir tepe var.
Süryanicede "kulların dağı" anlamına gelen Tur Abdin, Süryani Ortodokslar için önemli bir bölge olup dinî ve kültürel merkezdir.
Ancak bugün bu bölgede daha çok Kürt yerleşimciler vardır.
Çoğu Süryani evlerini terketmek zorunda kalmış. Ve göçen Süryaniler'in çoğunluğuna İsveç kucak açmış..
İsveç'te bakan, milletvekili, başkan olmuşlar..


Belediye Başkanı Veysi Şahin, Hasan Çölmekçi'ye ilçesini anlattı.

Şu sıralar güzel bir gelişme var.
Sohbet etme olanağı bulduğum Midyat Belediye Başkanı Veysi Şahin, bazı Süryaniler'in evlerine dönmeye başladığını anlattı.
Başkalarının yerleştiği, tapulu evlerine sahip çıkan Süryaniler, gelip tamir/restore ettiriyor. Yılın bir bölümünde burada yaşıyorlar.
Belediye de onlara hem kolaylık, hem öncülük yapıyor.
Şahin, "Süryani cemaati arazilerinin tapularını sağolsun Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatları doğrultusunda geri aldılar. Uzun yıllar devam eden bir süreçti. Haklıydılar, haklarını aldılar. Onlar bizim, biz onların bir parçasıyız. Midyat Süryanilersiz olmaz" diyor.
AK Partili Başkan Şahin'in bu hareketi, gösterdiği çaba gerçekten ayakta alkışlanır.
Belediye Başkanı Şahin'le yaptığım röportajı, gelecek bölümde aktaracağım. Ancak röportaj arası sohbetten çıkan bir konuyu aktarmak istiyorum.


İşte gerçek Hükümet Kadın. Zekiye Midyat'ın fotoğrafı Belediye Kültür evinde asılı.

1957 yılında Mardin’in Midyat ilçesinde belediye başkanı olan Nuri Midyat hayatını kaybeder.
Belediye meclisi toplanır ve Nuri Midyat'ın eşi Zekiye Midyat'ı (Hate: hanım anlamına getiyor) belediye başkanı seçer.
Çoğu kişi izlemiştir.
'Hükümet Kadın' filmi... İki bölüm halinde çekildi. İşte o film Hate Ana'yı konu eder. Başrolündeki Sermiyan Midyat da Zekiye Midyat'ın yeğenidir.
Midyatlılar, Hate'yi Türkiye’nin ilk kadın belediye başkanı olarak söyler.
Türkiye'nin ilk Süryani kadın belediye başkanı odur.
Filmde okuma yazma dahi bilmediği aktarılan Zekiye Midyat'ın aslında 5 dil bildiği söylenir.
Midyat'a elektrik ve su getiren belediye başkanı olduğu aktarılır.



Midyat Belediye Başkanı Veysi Şahin, ilçesinde Zekiye Midyat'ın yani Hate Ana'nın hikayesini, anısını yaşatıyor.

Sibel Can'ın başrolde oynadığı "Berivan" dizisi ile film sektörüne mekan olan Midyat yıldız oldu.
"Aşka Sürgün", "Beşik Kertmesi" (Birkaç bölümü), "Sıla", "Aşk Bir Hayal", "Adını Kalbime Yazdım", "Hercai" gibi dizilerin çekildiği Midyat, Ay Lav Yu, Hükümet Kadın 1 ve 2'ye set oldu.


Filmlere dizilere mekan olan Devlet Konukevi..

Şimdilerde bir film hazırlığı daha var: Devlet Adam...
Onu da Sermiyan Midyat çekecek ve bu kez Zekiye Midyat'ın eşini anlatacak.

1957 yılında, Mardin yöresinde kadınlar sokağa çıkamazken, bir kadının belediye başkanı seçildiği Midyat, muhteşem bir atmosfere sahip...
Bu gezide şunu anladım ki Midyat'ı Güneydoğu turlarından çıkarmak gerek. Midyat'a başlı başına bir tur yapmalı...


Hasan Çölmekçi-Erol Şahin

Gez gez bitiremezsin...
Görmekten, dinlemekten müthiş zevk aldığım Midyat'ta bize mihmandarlık yapan, mütevazi, dost canlısı Erol Şahin'i anmadan geçemem.
Erol Şahin, Belediye Başkanı Veysi Şahin'in yeğeni.. Yol inşaatıyla uğraşan bir işadamı. Ankara'da okumuş, çok ülke gezmiş, İngiltere'de yaşamış ama 'memleketim gibisi, Midyat'ım gibisi yok" diyerek Midyat'a yerleşmiş.
Türkiye'nin dört bir yanında yollar, köprüler yapıyor.
Midyat'ın sevilen işadamı Erol Şahin, hoş sohbeti, rehberliğiyle gönlümüzü kazandı.
Belediye Kültür Evi, Süryani şarap üretimhanesi, Mor Gabriel Manastırı'nı onun önderliğinde gezdik.
"Mor" Türkçe'de Aziz anlakmında.. Arapça'daki Hazreti gibi.. Kutsal anlamında.

Mor Gabriel Manastırı (diğer adıyla Deyrulumur - Rahiplerin Meskeni) dünyanın ayakta duran en eski Süryani Ortodoks manastırıdır. Midyat'ın Güngören köyü sınırları içinde, Süryaniler'in anayurdu olarak bilinen Tur Abdin/Tur Abidin platosunda bulunuyor.
Manastır, 397 yılında Mor Şmuel (Samuel) ve öğrencisi Mor Şemun (Simon) tarafından, bir Zerdüşt tapınağının kalıntıları üzerinde inşa edilmiş.
1919'da, iddia edildiğine göre manastır, bazı Kürt çeteciler tarafından Süryani Katliamı sırasında bir kez daha saldırıya uğradı ve keşişler öldürüldü.
Bugünkü kullanılan ismini, dönemin Turabdin Metropoliti Mor Gabriel'den alıyor.
Bütün bu din adamlarının mezarları o kilisede bulunuyor.

Bir sonraki yazım, Belediye Başkanı Veysi Şahin'in Midyat'a kazandırdıkları olacak.