İzmir Büyükşehir, 4.3 milyar açık verecek

İzmir Büyükşehir Belediyesi Kasım ayı Meclis Toplantısı’nın 6’ncı Birleşimi gerçekleştirildi. Oturumda İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2024 yılı performans programı ve bütçesi görüşüldü. 2024 yılı için gider bütçesi 45 milyar 100 milyon, gelir bütçesi ise 39 milyar 800 milyon TL oldu.

“BU MECLİS’TE YAŞAMADIĞIMIZ ŞEY KALMADI”

Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı CHP’li Bülent Köklü, “Bilindiği üzere bu mecliste yaşamadığımız şey kalmadı desek yeri. Covid, sel ve dolu felaketleri, maalesef deprem yaşadık çok sayıda can kaybetti. Bu süreçte İzBB, Tunç Başkan ile birçok yaraya merhem olmaya çalıştı. Doludan zarar görenlerin yanında oldu, devletin yapması gerekenleri İzBB yaptı. Bu mecliste birçok genelge ile belediyeler bazı gelirlerinden vazgeçmek zorunda kaldı. Konu ciddi anlamda bir sağlık sorunuydu. İzBB herkesin evine kadar sağlık hizmeti verdi, gıda yardımı yaptı. Sonra ülkede yavaş yavaş ekonomik sıkıntılar başladı, enflasyon hortladı. Sonra yeni maliye politikaları uygulanmaya başladı, faiz düşürüldü. Yüzde 7,5’a indi faiz, döviz arttı. Döviz borçlanan belediyeler ciddi zarar aldı.  Bütçesini yapan İzBB her zamanki gibi gerçekçi ve ayağı sağlam bütçeler yaptı. Dışarıdan bulunan düşük faizli kredi ve öz kaynakları ile metrolar yapmaya başladı. Toprağın altına gömülen para, işletmeler açıldığında para kazanılacak. KKM sistemi geldi sonra milyonlarca lira çıktı vatandaşın cebinden. Yanlış politikalar ülkeyi nereye getirdi? 17,5 milyar lira belediyenin borcu var, kurdan etkilenen kısmı çıkarttığımızda 2,5 milyar kalıyor. Bu çok ciddi bir kamu zararıdır. Bütün belediyelerimiz ek bütçeler yapmaya başladı. Hatırlatmalardan sonra, bütçemiz ile ilgili konuşacağım. Gider bütçemiz 45 milyar 100 milyon. Gelir bütçemiz ise 39 milyar 800 milyon TL. İzBB’nin borcunun yüzde 88’i dış borç, yüzde 12’si iç borç” dedi.

KÖKLÜ’DEN ‘BÜTÇE’ VURGUSU

Kentsel yapı ve altyapı çalışmalarına 9 milyar 515 milyon 641 bin lira bütçe ayrıldığını söyleyen Köklü, “Bunun payı yüzde 29’dur. 30 ilçede sürdürdüğümüz yatırımlarda 2019 yılından bugüne kadar 5 milyon 219 bin 743 ton asfalt serimi yapıldı. Önümüzdeki yıl için 1.1 milyon ton asfalt uygulaması. 1 milyon 750 bin metrekare arazi yol kaplaması planlanmaktadır. Bu bahsettiğimiz yatırımlara 3 milyar lira ayırıldı. 70 bin metrekarelik alanın kamulaştırılması planlanıyor. Vapur sayısını 3’ten 7’ye çıkarttık. 3 noktada yapılan raylı sitem ve metro hattı için 4 milyar 969 milyon lira bütçe ayırmıştır. 50 noktada 5 bin 100 araçlık otopark alanı kente kazandırıldı. Bu bütçe İzmir halkının bütçesidir, çalışmalar İzmir halkının refahını arttırmak içindir. 92 milyar 376 milyon liralık borçlanma yetkisine sahibiz. Bunun şu anda yüzde 23’ünü kullanıyoruz” diye konuştu.

“ATATÜRK’ÜN İZİNDE YÜRÜMEYE DEVAM EDİYORUZ”

Köklü’nün ardından CHP Grup Başkanvekili Murat Aydın söz aldı. Aydın, “Bütçemiz siyasi tercihlerimiz ile İzmir halkının önünde. Biz Atatürk’ün izinde yürümeye devam ediyoruz. Bütçeler hayata bakışımızı, geleceğe dair perspektifimizi ortaya koyar. Bu bütçede de bunun izini göreceksiniz. Belediyemiz şehrin günlük işleri yanı sıra geleceğe dair yatırımları da yapıyor. Sadece altyapıya 5 milyar 815 milyon liralık ödenek ayrıldı. Burada iki temel tercih var; turizm ve tarıma dayalı kalkınma. Elbette belediye olarak yapılabilecekler sınırlı. Sürdürülebilir kalkınmanın zorlukları var, en önemlisi Günümüz Türkiye’sinde ekonomik zorluklar. Herkesin kişisel bütçesi gibi, ekonomi İzBB’nin bütçesini de etkiliyor. Buna rağmen kredi için üç a notumuz var. Borçlanma kapasitemizin sadece yüzde 23’ünü kullanıyoruz, bu bir tercih değil aslında. Maalesef yatırımları yapmak özkaynaklar ile çok zor” dedi.

‘YATIRIM BÜTÇESİ’

Aydın, “Yerli bankalardan doğru düzgün finans elde edemiyoruz. Bu sadece belediyemizin değil şirketlerin de sorunu. Araba almaya gittiğinizde bile 200-300 bin liradan fazla kredi vermiyorlar. 2024 bütçesinin yüzde 41’inin yani 18 milyarının yatırıma ayrıldığını göreceksiniz. Bu Türkiye’deki en yüksek yatırım olanıdır. 5 yıl boyunca İzBB tercih yaptı. Şehrin temel sorunlarını çözmek için aksiyon aldı. Sizler de biliyorsunuz altyapı çalışmaları zordur, çünkü hayat devam eder. Ama yapmak zorundasınız, ötelerseniz tıpkı Kemeraltı’nda gibi 100 yıllık künkler bulursunuz. Altyapı çalışmalarımız bir nevi atan bir kalbin ameliyat edilmesi gibi. Altyapı ile ciddi yatırım yapmadan üst yapıdaki değişiklikler günü kurtarsa da daha fazla sorun ve kaynak israfı anlamına gelir. İzmir ödediği verginin karşılığını alamayan bir şehirdir. Ben bunu söylediğimde arkadaşlarım bazı şeyleri eleştiriyorlar. İzBB’nin bütçesi 45 milyar lira, bunun 18 milyarı yatırım. Merkezi idarenin bütçesi gelir 8 trilyon 437 milyar, gider 11 trilyon 89 milyar. Peki bu bütçenin ne kadarı yatırıma ayrılıyor? Sadece yüzde 14’ü. İzBB ise yüzde 41’ini ayırıyor. Peki, İzmir’e ne veriliyor. Tamamlanmasa da 2023 yılı rakamları elimizde. Bu yıl içinde İzmir’e 8,5 milyar liralık kamu yatırımı yapılmış. Bunun 4 milyar 800 milyonunu İzBB ve İZSU. 600 milyonu diğer belediyeler, geri kalan 3 milyarı ise hükümet yapmış. Yani İzmir’de kamunun yatırım için harcadığı her 100 liranın 56 lirasını belediyeler yapmış. Zaman zaman arkadaşlar eleştirirken şu bakanlık bunu yaptı o bakanlık bunu yaptı diyorlar. Ben de her seferinde ‘İzBB ile hükümetin bütçesini karşılaştırıp daha fazla yaptık diyorsanız biz gurur duyarız ama hükümete ayıp olur’ diyoruz. 11 trilyon 89 milyar bütçe ile 45 milyarlık bütçeyi karşılaştırıyorlar. Dolayısıyla, biz yatırım bütçesinden bahsediyoruz” diye konuştu.

“İZMİR HALKI DA YOKSULLAŞTI”

İzmir’de ilk kez üç raylı sistem projesinin aynı anda yürüdüğünü söyleyen Murat Aydın, “Buna rağmen yeterli değiliz. Bu ülkede yaşayan herkes gibi İzmir halkı da yoksullaştı. Hem bireysel olarak hem de milli gelir bakımından. O yüzden insanlar nereden kısabileceğine bakıyor. Doğal olarak en sık harcama kalemlerine bakıyor, birisi de ulaşım. Gerek su gerek ulaşım temel bir insan hakkıdır, ücretsiz olmalıdır. İzBB son 5 yıldır bu hedefe ulaşmasa da biraz yaklaşmayı sağlayacak tercih yönetiyor. 2018 yılında İzBB’nin bütçesinin yüzde 11’i ulaşımı desteklemek için harcanıyordu, bugün yüzde 17. Yani, Büyükşehir ulaşım fiyatlarını düşük tutabilmek için destek veriyor. Bu nereden kaynaklanıyor? İzmir’de günlük binişin sadece yüzde 35’i tam bilet. Kalanlar ya indirimli ya ücretsiz. Günlük binişin yüzde 38’i öğrenci çünkü İzmir öğrenci şehri. Ve İzmir’de hala öğrenci bileti 5 lira. Eğer İzmir’in ulaşım için harcayacağı tüm para bilet gelirinden sağlayacak olsaydı. Tam bilet 13 lira değil 45 lira olması gerekiyordu. Bu görünmeyen bir şey, herkes için yapılan bir sosyal yardım. Motorin 1 Nisan 2019’da yüzde 500 artmış. Isıtılan kurbağa gibi her gün azar azar verince fark etmiyoruz. Elektrik ise yüzde 543 artmış. Tam biler yüzde 333 artmış, öğrenci ise yüzde 177 artmış. Elinizde bulanan 200 liralık banknotu yıllar önce cebinizde görüyor muydunuz? Eskiden o parayı bakkala verseniz bozulur mu diye döverdi. Şimdi 200 lira dediğiniz eskinin 20 lirasıydı. Bütçeniz 1 milyardan 10 milyara çıktığınızda zengin olmuyorsunuz. Örneği de var, eskiden asgari ücret ile alabildiklerinizi artsa bile şimdi alabiliyorlar mı? İşçiler çok mu zengin oldu? Bir körüklü otobüs 400 litre motorin alıyormuş, 2019’da 2 bin 518 liraymış. Bugün aynı paraya 66 litre alınıyor. Bir depo 15 bin 206 liraya doluyor. Şimdi zenginleştik mi?” ifadelerini kullandı.

Aydın, “2023 hepimiz için zordu, 2024 daha zor olacak. Seçim ekonomisinin uygulandığı, faturasının diğer yıl geleceği bir dönem olacak. İzBB’de bu zorluklardan nasibini alacak. Ama kişi olarak da grup olarak da şuna güveniyorum: İzBB kurumsal kapasitesi ile Türkiye’nin en kıymetli kurumlarından birisi. Bütün kurumların bozulduğu, kimin ne yaptığının belli olmadığı dönemde İzBB bürokrasisini üst düzeyde tutuyor. Bu benim son bütçe konuşmam olacak. Ben bunu içtenlikle söylüyorum, çok büyük emek ortaya koydular” dedi.

‘SOYER EKİBİNİN HAZIRLADIĞI SON BÜTÇE”

CHP’li Aydın’ın ardından AK Parti Grup Başkanvekili Özgür Hızal, “Bu bütçe, Soyer ve ekibinin hazırladığı son bütçe. Hatta İzmir’de önümüzdeki dönemde CHP’li büyükşehir başkanının hazırladığı son bütçe olacak. Böyle temel bir fark var. Dolayısıyla bu bütçeyi, siz hazırladınız ama bizim bütçemiz. Biz uygulayacağız bu bütçeyi. Önümüzdeki dönemde yatırımın nasıl yapılması gerektiğini size göstereceğiz. Mesele bütçe değil de neleri yaptığınızı konuşmak. Soyer, 4,5 yıldır başkan olarak görev yapıyor. İzmir’de bir masal dinletici başlamış. Cemreler olarak ifade edilen proje tanıtım toplantılarında başlamış masal dinletisi, ilk sözü de aşkla İzmir olmuş. Bunu söylerken arkasından masal dinletisi yapan Soyer yüzlerce söz ve vaat yapmış ve göreve gelmiş. Eleştiriler gelince masalda boyut atlanmış, sihirli değnek yok denmiş. Sonra zaman geçmiş, aslında yapmak istiyoruz ama birleri engelliyor demiş masal dinletisini yapan Soyer. Sonra zaman daralmış, kamuoyunda bakmış karşılığı yok, yaptık ama görmüyorsunuz yerin altında demiş” dedi.

“‘İZMİRLİLER HİZMETE OY VERMEZ’ DEMİŞ”

Hızal, “Sonra anketti yoklamaydı boyut tamamen değişmiş ve ‘İzmirliler hizmete oy vermez’ demiş. Ve adeta Cumhuriyet ve Atatürk istismarlığı üzerinden İzmirlilerin hizmete oy vermediğini iddia etmiş. Bugüne kadar İzBB’ye kağıt üzerinde 65 milyar. Peki bu parayı İzmirliler neden verdi? Günlük belediyecilik faaliyetleri yürütülsün diye vermedi kaldı ki onlarda da sorun var. Bu parayı CHP’nin Kurultay ve kongrelerinde siyasi ikbal için kullanın diye vermedi. Bol bol panel yapın, organizasyon, proje yarışması, organizasyon yapın diye hiç vermedi. İzmirliler yandaş kooperatif ve derneklere kaynak ayırın diye de vermedi. İzmirliler rantsal dönüşüm için de bu parayı vermedi. İzmirliler bu parayı CHP’nin arka bahçesi yaptığınız bazı şirketlere bütçe aktarım diye hiç vermedi. İzmirliler bu bütçeyi Soyer’e, 25 yıldır yapılmayan yollar yapılsın diye verdi, her geçen gün daha da çekilmez olan trafiği çözün diye verdi, arsalarını aldığınız kentsel dönüşüm bekleyen vatandaşın evlerini yapın diye verdi, yağan yağmur sonrasında evini ve işyerini su basmasın diye verdi, yurtlar ve kütüphaneler yapın diye verdi, arka sıradaki mahallelerde oturan İzmirliler hizmet gelsin diye bu parayı verdi. Siz ne yaptınız? Tam tersini. İzmirli’nin beklentilerini yapmadınız ya da sonra Murat Bey kırılıyor yeterince yapmadınız” diye konuştu.

“İZMİRLİLERE BORCUNUZ VAR”

Hızal, “Stratejik planda 13 adet karayolu alt ve üst geçit yapacağız demişsiniz, 12 milyon 100 bin ton asfalt dökeceğiz demişsiniz. 12 milyon 10 bin metrekare arazi yolunu yapacağız demişsiniz, 145 bin metre bisiklet yolu yapacağız demişsiniz, yolcu aktarma merkezi yapacağız demişsiniz 6 otopark yapacağız demişsiniz. Elbette girdi fiyatları artmıştır, sapma olabilir. Kabul ederiz hepsini. Ama sizin sapmanız neredeyse yüzde 90. İzmirliler’e borcunuz var. Kemeraltı’na İzmir’in kalbi diyeceğim ama Bayraklı Belediye Başkanımız burada alınacak. Bayraklı’nın İzmir’in kalbi olma konusunda bende hemfikirim ama kalp işareti ile olmuyor. Gerekli hizmeti yaparsanız olur. Kemeraltı’na ticaretin merkezi diyelim, deli paralardan bahsettiniz. Kemeraltı ile ilgili kendisine hedefler koydunuz. Sapma olabilir zor ve tarihi bir yer. 2020’de yüzde 9, 2021’de yüzde 5, 2022’de yüzde 5 altyapı tamamlanmış. Kemeraltı esnafına, alışverişe giden İzmirli’ye yüzde 81 borcunuz var. Kemerlatı’nda çöp, çamur ve çukur var. İzmir’in dışından gelen birini Kemeraltı’na götürün çöp çamuru görünce burayı CHP yönetiyor der” ifadelerini kullandı.

“İZMİR’İ ÖRNEK GÖSTEREMEDİ”

Özgür Hızal, “Çiçeği burnunda yeni genel başkanınız, geçtiğimiz gün grup toplantısında bir konuşma yaptı. İstanbul’da yağan yağmur sonrası sel ve taşkın olmadı diyerek örnek gösterirken 25 yıldır yönettiğiniz İzmir’i örnek gösteremedi. Çünkü geçtiğimiz gün yağan yağmurlarda İzmir’i su bastı. Demek ki yerin üstüne değil altına yatırım yaptık söylemi de masaldan ibaret. Ben bunu uzun uzun İZSU’da anlatacağım. Bir başka konu deprem ve kentsel dönüşüm. Kentsel dönüşüm meselesinde Tunç Soyer ve İzBB bataklığa saplandı. Her geçen gün çok daha derinlere iniyorsunuz, uzattığımız eli de görmediniz ittiniz. Bütçeye baktım, çok hoşuma gitti. 1 milyar 150 milyon bütçe ayrılmış deprem için. Teşekkür etmek ve tebrik etmek istedim. Sonra detaylarına baktım. Bir kalem oyunu ile İzmirliler’in gözünün içine baka baka dalga geçtiniz. Emlak İstimlak Daire Başkanlığı’ndan kamulaştırmayı alıp Deprem Daire Başkanlığı’na verdiniz. Sırf bu sözü kendinizce yerine getirebilmek için, balon bütçe için yaptınız. Kamulaştırma için 650 milyon bütçe ayrılmış, mezarlık yapım işini de düştüğünüzde 300 milyon kalıyor” dedi.