Ödeme sistemlerinin dünyadaki hakimleri
Ödeme sistemlerinin küresel şirketleri, binlerce banka ve finans şirketiyle anlaşmış durumda. Bu yolla milyarlarca dolar komisyon elde ediyorlar. Sadece Visa’nın yıllık geliri ise 20 milyar doları aşıyor. Erhan Çalışkan'ın yazısı...
12 Aralık 2023 - 14:35 - Güncelleme: 12 Aralık 2023 - 14:36
Ödeme sistemlerinin dünyadaki hakimi 4 büyük Amerikan şirketidir. American Express (Kuruluş 1850), VİSA (kuruluş 1958), Discover Financial (kuruluş 1960) ve Master Card (kuruluş 1966) olarak sıralanırlar. Bu şirketler kurmuş oldukları sistem ile banka ve finans kuruluşları için ortak yazılım altyapısı oluşturmuşlardır. Bankalar ve finans kurumlarının kullandığı tüm ATM'ler, post cihazları ve internet üzerinden yapılan e-ticaret sistemleri ile telefon ile yapılan ödemeler bu kart sistemlerinin altyapısı ile uyumlu çalışmaktadır.
180 ÜLKEDE BİNLERCE BANKA
Bu dört büyük şirket 180 ülkede binlerce banka ve finans şirketi anlaşmış durumdadır. Avrupa ve Türkiye'de en yaygın kullanılan kredi kartları Visa ve Master Card'tır. Bu şirketler verdikleri bu hizmetler karşılığında yapılan işlemlerden komisyon alarak sürekli kazanç elde ederler. Visa'nın yıllık geliri 20 milyar doların üzerindedir. Bu şirketlerin giderek tekelleşmesi nedeniyle kendi finansal sistemlerine tehdit haline geldiğini gören İspanya, Kore, Almanya, İtalya, Fransa, Brezilya, Hindistan, Rusya ve Çin gibi ülkeler son 20 yıl içerisinde kendi ödeme sistemlerini kurmuşlardır. Bunlardan en büyüğü ve yaygın olanı Çin tarafından 2002 yılında kurulan UnionPay ödeme sistemidir. Rusya ise 2017 yılında Mir ödeme sistemini kurmuştur. Ukrayna savaşında ABD ve AB'nin uyguladığı yaptırımlarından biri de ödeme sistemlerinden Rusya'nın çıkartılması idi. Mir sistemi sayesinde Rusya ülke içerisinde hiçbir sıkıntı yaşamadı ancak Rus vatandaşlarının dünyada yaygın olmayan MİR sisteminde kullandığı kartlar yurt dışında kullanılamadı. Rusya bunu aşmak için MİR kartlarının yurtdışı kullanımı için Çinli UnionPay şirketi ile anlaştı. Dünyada Visa ve Master Card alt yapısını kullanan 2,8 milyar kredi kartı bulunmaktadır. Türkiye'de 2023 yılı Ekim ayı itibari ile 241 milyon banka kartı 112 milyon kredi kartı kullanılmaktadır.
KOMİSYON TUTARI 90 MİLYAR
Master Card yapılan her harcamadan yüzde 1,28 ile yüzde 1,48 arasında Visa Card ise yüzde 1,20 ile yüzde 1,5 arasında değişen oranlarda komisyon almaktadır. Kartla yapılan harcamaların tutarı 2022 yılında 3,7 trilyon lirayı aşmış bulunmaktadır. Bu harcamanın yaklaşık yüzde 98'i yurt içinde yapılmıştır. 2023 sonu itibari ile kartlarla yapılan harcama tutarının 7,5 trilyon lirayı bulması beklenmektedir. Yani 2023 yılında bu kart sistemlerine ödeyeceğimiz komisyon tutarı 90 milyar lirayı aşacaktır. Yani 2,5 milyar dolardan fazla parayı komisyon olarak yurt dışına ödeyeceğiz.
VERİLER YABANCILARIN ELİNDE
Ödenen komisyon dışında gözden kaçan başka önemli bir konuda harcamalar ile ilgili tüm veriler bu şirketlerin merkezleri ve yedekleme anlamında da İsrail'e iletilmektedir. Yani kartla yapılan harcamalarla hangi ürünlerin ne kadar satıldığı, hangi bölgelerde satıldığı, satış fiyatları, bireysel tüketici olarak sizin harcama davranış modeliniz, şirketlerin ciroları gibi bir çok ticari bilginin elde edildiği bir veri tabanını yabancı şirketlerin eline teslim etmiş oluyoruz. Bu şirketler Türkiye'de pazar payını arttırmak isteyen yabancı şirketlere bu verileri satarak gelir elde etmektedir. Bu bilgileri satın alan firmalar da ticari anlamda yerli firmalarımıza karşı üstünlük elde etmektedirler.
180 ÜLKEDE BİNLERCE BANKA
Bu dört büyük şirket 180 ülkede binlerce banka ve finans şirketi anlaşmış durumdadır. Avrupa ve Türkiye'de en yaygın kullanılan kredi kartları Visa ve Master Card'tır. Bu şirketler verdikleri bu hizmetler karşılığında yapılan işlemlerden komisyon alarak sürekli kazanç elde ederler. Visa'nın yıllık geliri 20 milyar doların üzerindedir. Bu şirketlerin giderek tekelleşmesi nedeniyle kendi finansal sistemlerine tehdit haline geldiğini gören İspanya, Kore, Almanya, İtalya, Fransa, Brezilya, Hindistan, Rusya ve Çin gibi ülkeler son 20 yıl içerisinde kendi ödeme sistemlerini kurmuşlardır. Bunlardan en büyüğü ve yaygın olanı Çin tarafından 2002 yılında kurulan UnionPay ödeme sistemidir. Rusya ise 2017 yılında Mir ödeme sistemini kurmuştur. Ukrayna savaşında ABD ve AB'nin uyguladığı yaptırımlarından biri de ödeme sistemlerinden Rusya'nın çıkartılması idi. Mir sistemi sayesinde Rusya ülke içerisinde hiçbir sıkıntı yaşamadı ancak Rus vatandaşlarının dünyada yaygın olmayan MİR sisteminde kullandığı kartlar yurt dışında kullanılamadı. Rusya bunu aşmak için MİR kartlarının yurtdışı kullanımı için Çinli UnionPay şirketi ile anlaştı. Dünyada Visa ve Master Card alt yapısını kullanan 2,8 milyar kredi kartı bulunmaktadır. Türkiye'de 2023 yılı Ekim ayı itibari ile 241 milyon banka kartı 112 milyon kredi kartı kullanılmaktadır.
KOMİSYON TUTARI 90 MİLYAR
Master Card yapılan her harcamadan yüzde 1,28 ile yüzde 1,48 arasında Visa Card ise yüzde 1,20 ile yüzde 1,5 arasında değişen oranlarda komisyon almaktadır. Kartla yapılan harcamaların tutarı 2022 yılında 3,7 trilyon lirayı aşmış bulunmaktadır. Bu harcamanın yaklaşık yüzde 98'i yurt içinde yapılmıştır. 2023 sonu itibari ile kartlarla yapılan harcama tutarının 7,5 trilyon lirayı bulması beklenmektedir. Yani 2023 yılında bu kart sistemlerine ödeyeceğimiz komisyon tutarı 90 milyar lirayı aşacaktır. Yani 2,5 milyar dolardan fazla parayı komisyon olarak yurt dışına ödeyeceğiz.
VERİLER YABANCILARIN ELİNDE
Ödenen komisyon dışında gözden kaçan başka önemli bir konuda harcamalar ile ilgili tüm veriler bu şirketlerin merkezleri ve yedekleme anlamında da İsrail'e iletilmektedir. Yani kartla yapılan harcamalarla hangi ürünlerin ne kadar satıldığı, hangi bölgelerde satıldığı, satış fiyatları, bireysel tüketici olarak sizin harcama davranış modeliniz, şirketlerin ciroları gibi bir çok ticari bilginin elde edildiği bir veri tabanını yabancı şirketlerin eline teslim etmiş oluyoruz. Bu şirketler Türkiye'de pazar payını arttırmak isteyen yabancı şirketlere bu verileri satarak gelir elde etmektedir. Bu bilgileri satın alan firmalar da ticari anlamda yerli firmalarımıza karşı üstünlük elde etmektedirler.
YORUMLAR